Iedereen kent wel de ‘vlinders in je buik’ of een ‘onderbuikgevoel’. Veel emoties zijn gerelateerd aan de darmen. Dit wordt toegeschreven aan het buikbrein; een grote hoeveelheid zenuwcellen dat zich onder andere in de darmwand bevindt.

In het midden van de 19e eeuw werd ontdekt dat het spijsverteringsstelsel is bedekt met meer dan 100 miljoen zenuwcellen. Om signalen door te kunnen geven aan de omgeving maakt het buikbrein gebruik van zogenaamde neurotransmitters zoals serotonine en dopamine. Deze stoffen hebben ook effect op de hersenen. Als er bijvoorbeeld te weinig serotonine is, dan worden we somber en depressief of slapen we slecht. Een andere manier om signalen naar de hersenen te sturen is via zenuwvezels die van de buik naar boven lopen en in de hersenen eindigen. Volgens onderzoek verloopt maar liefst 90% van de verbindingen tussen hersenen en buik van beneden naar boven. De invloed van hersenen op de buik is dus niet zo groot als omgekeerd. Het buikbrein regelt niet alleen de spijsvertering, maar heeft ook een belangrijke rol in de immuniteit. In de darmwand bevindt zich een groot deel van de afweercellen. Als er schadelijke bacteriën het lichaam binnendringen, hebben de darmen geen instructies van de hersenen nodig. De tegenaanval wordt direct ingezet. De buik en rug staan nauw in verbinding met elkaar. De voorkant van de rug is namelijk de achterkant van de buik. Een beperkte beweeglijkheid van bijvoorbeeld de dikke darm kan reden zijn voor klachten in de rug. Als bepaalde voedingsmiddelen niet zo goed verteerd kunnen worden, zwellen de darmen een beetje op. Hierdoor komt het omgevende buikvlies op spanning te staan, wat op zijn beurt prikkels doorgeeft aan de zenuw die naar de nek loopt. Overprikkeling van de nekwervels geeft een verhoogde spierspanning in de nek en kan zelfs leiden tot hoofdpijn.

In onze huidige maatschappij worden we continu blootgesteld aan een niet-aflatende stroom van prikkels. Denk hierbij aan een hectische thuis- of werksituatie, druk verkeer en alle informatie die we via social media opnemen. Ook interne prikkels zoals honger, dorst en bloedsuikerschommelingen spelen hierin mee. Al deze factoren kunnen tot een overprikkeld zenuwstelsel leiden en dus ook tot een overprikkeld buikbrein.

Wat kan een osteopaat betekenen?
Op het moment dat er iemand met buiklachten in de praktijk komt volgt er een uitgebreide anamnese om structurele problematieken uit te sluiten. Wanneer deze uitgesloten zijn spreken we van een functionele klacht en is de osteopaat bij uitstek de therapeut om hiermee aan de slag te gaan. Tijdens een manueel onderzoek worden er vaak bewegingsverliezen en verklevingen gevonden in de buik. Denk hierbij aan een spasme van het middenrif, spanning rond de ophangstructuren van de darmen of andere buikorganen en littekenweefsel na buikoperaties. Deze bewegingsverliezen kunnen veel invloed hebben op het functioneren van de wervelkolom en/of andere delen van ons lichaam. Een behandeling is er vervolgens op gericht om bewegingswinst en ontspanning te realiseren via manuele technieken. Dit zorgt er tevens voor dat er meer balans komt binnen het autonoom zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel, bestaande uit de orthosympaticus (fight flight) en de parasympaticus (rest and digest), staat onder hevige druk van de dagelijkse stress die we ervaren. Het fight flight systeem is te actief waardoor we niet goed in staat zijn om te herstellen, tot rust te komen, te slapen en te verteren. Een behandeling kalmeert de orthosympaticus en activeert de parasympaticus.

Op het moment dat wij een patiënt met buikklachten in de praktijk zien, zijn de eerste vragen “Bent u al bij de huisarts geweest?” en “Bent u al nader onderzocht (bloed, echo, scan)?”. Indien er pathologisch niks gevonden is, spreken wij van een functionele klacht. Tijdens een osteopathisch onderzoek worden er vaak bewegingsverliezen gevonden ter hoogte van het middenrif, ophangstructuur dunne- en dikke darm, de rug en nek, de blaas en de baarmoeder. Ook het onwillekeurig zenuwstelsel (ortho- en parasympaticus) die onder druk staat door de stress van ons dagelijks bestaan krijgt veel aandacht tijdens de behandeling(en). Via manuele technieken wordt er bewegingswinst en ontspanning gerealiseerd hetgeen een uitbalancering van het zenuwstelsel teweeg brengt. Het deel van het zenuwstelsel dat overprikkeld wordt ingeval van inspanning en stress wordt geremd en het deel dat zorgt voor rust en herstel van het lichaam wordt gestimuleerd.